รู้จักความฉลาดทางอารมณ์ 4 ส่วน Emotional Intelligence’ Quadrants | Emotional Intelligence (EQ/EI) EP.2
จิตวิทยาสู่ความสำเร็จอย่างสุขสมดุล: ความฉลาดทางอารมณ์ ถือเป็นหนึ่งในทักษะบริหารสุดยอดทีมแห่งความสุข ที่ทุกองค์กรควรให้ความสำคัญ การพัฒนาผู้นำในองค์กรที่ความเข้าถึงใจตนเอง-ผู้อื่น และพัฒนาความสัมพันธ์กับผู้คนอย่างสุขสมดุลนั้น ฟังดูพื้น ๆ แต่งานวิจัยบอกว่ามีน้อยคนที่มี EQ ระดับสูง

Emotional Intelligence (EI) หรือ ความฉลาดทางอารมณ์ คือความสามารถของมนุษย์ในการรับรู้ เข้าใจ ใช้ประโยชน์ และจัดการอารมณ์ของตนในทางบวก ผู้นำที่มี EI / EQ สูงจะมีความเครียดน้อยลง สื่อสารได้ดีขึ้น มีความเห็นอกเห็นใจมากขึ้น และเอาชนะความท้าทายได้ง่ายขึ้น ยิ่งไปกว่านั้น พวกเขารู้แน่ชัดว่าสภาพจิตใจของตนเองมีอิทธิพลต่อปฏิกิริยาทางอารมณ์ของคนรอบข้างอย่างไร สำหรับในบทความนี้จะกล่าวถึงหนึ่งในองค์ประกอบพื้นฐานของการมีความฉลาดทางอารมณ์ ซึ่งก็คือ การตระหนักรู้อารมณ์ หรือ มี emotional awareness
Daniel Goleman นักจิตวิทยาที่เรียกได้ว่าเป็นบิดาแห่งความฉลาดทางอารมณ์ ได้พัฒนาทฤษฎี และ Daniel Goleman’s model ตั้งแต่ปีค.ศ. 1998 จนกระทั่งปีค.ศ. 2002 ได้จำแนก Emotional Intelligence (EI) หรือ ความฉลาดทางอารมณ์ เป็น 4 องค์ประกอบ ได้แก่

โดยหลักแล้ว “ความฉลาดทางอารมณ์” มี 2 เรื่อง คือ Emotional Awareness and Management ความตระหนักรู้และการจัดการอารมณ์ แต่ต้องมีทั้ง 2 ด้าน คือ ด้านตนเอง และผู้อื่น
สำหรับในบทความนี้เราจะพูดถึง Emotional Awareness ในกรอบสีเขียวก่อน ซึ่งประกอบด้วย 2 ด้าน คือ การรับรู้ภายในตนเอง และผู้อื่น (สังคม) ซึ่งหากอธิบายตามทฤษฎีของ Piaget 1937 แล้ว เขาได้แบ่งระดับความตระหนักรู้อารมณ์เป็น 5 ระดับ ดังภาพ

ระดับที่ 1: ความรู้สึกทางร่างกาย/การทำงานของอวัยวะภายใน (Somatic sensations / visceromotor activity)
ประสบการณ์ทางอารมณ์ในระดับนี้ประกอบด้วยความรู้สึกทางร่างกาย บุคคลอธิบายถึงความรู้สึกทางร่างกายหรือไม่สามารถบรรยายประสบการณ์ของตนได้
ระดับที่ 2: แนวโน้มการกระทำ/กิจกรรมทางกาย (Action tendencies/somatomotor activity)
ประสบการณ์ทางอารมณ์ในระดับนี้ประกอบด้วยการกระทำหรือแนวโน้มการกระทำ (การเข้าใกล้หรือการหลีกเลี่ยง พฤติกรรมทำร้ายตัวเอง ฯลฯ) และมีคำอธิบายในทำนองเดียวกัน แนวโน้มการกระทำเหล่านี้มีความสัมพันธ์กัน (รู้สึกดีหรือไม่ดี) ซึ่งไม่มีความแตกต่าง
ระดับที่ 3: ความรู้สึกส่วนบุคคล (Individual feelings)
ในระดับนี้บุคคลจะมีประสบการณ์ด้านอารมณ์เป็นสภาวะความรู้สึกทางอารมณ์ที่แยกจากกันและเฉพาะเจาะจง คำอธิบายอารมณ์เป็นแบบมิติเดียวและมักเป็นแบบเหมารวม (“ฉันรู้สึกโกรธ”)
ระดับที่ 4: การผสมผสานของความรู้สึก (Blends of feeling)
ระดับนี้มีลักษณะเป็นความสามารถในการมีความรู้สึกที่ตรงกันข้ามหรือแตกต่างอย่างชัดเจน เช่น รู้สึกเศร้าแต่ยังมีความหวัง
ระดับที่ 5: การผสมผสานของความรู้สึกที่ผสมผสาน (Blends of blends of feeling)
ในระดับนี้บุคคลมีความสามารถที่จะชื่นชมความซับซ้อนในประสบการณ์ของตนเองและผู้อื่นไปพร้อมๆ กัน บุคคลในระดับนี้ยังสามารถชื่นชมความรู้สึกของอีกฝ่ายที่มีหลายมิติและแตกต่างกันนิดหน่อย โดยการจินตนาการว่าตนเองอยู่ในสถานการณ์ของอีกฝ่าย โดยไม่ลำเอียงจากสภาวะทางอารมณ์ของตนเอง การเปรียบเทียบความรู้สึกที่บุคคลหนึ่งอาจรู้สึกในสถานการณ์หนึ่งกับอีกสถานการณ์หนึ่งเป็นอีกตัวอย่างหนึ่งของการทำงานระดับ 5
ซึ่งสาเหตุที่เราพึงจะต้องเข้าใจเพื่อพัฒนาความฉลาดทางอารมณ์ (EI/EQ) เพื่อนำไปสู่พัฒนาตนเองและพัฒนาผู้อื่นก็คือ พื้นฐานของการที่จะเป็นผู้นำที่ดีที่มีระดับความฉลาดทางอารมณ์สูง คือ การที่เราจะต้องพัฒนาที่ความตระหนักรู้อารมณ์และความคิดตนเองให้ได้เสียก่อน โดยเริ่มจากพื้นฐานแรกรับรู้ความรู้สึกที่ร่างกายและรู้การกระทำของตนเอง หรือหลายคนอาจเคยได้ยินคำว่า “การฝึกสติ” นี่ คือการฝึกฝนแบบเดียวกัน ซึ่งมีเทคนิคให้เลือกฝึกได้หลายรูปแบบ และเมื่อเรามีพื้นฐานนี้แล้วการนำไปสู่การรับรู้อารมณ์ตนเอง เช่น รู้ว่าตอนนี้ฉันโกรธ รู้ว่าฉันอิจฉา และรู้ว่าฉันชอบ/ไม่ชอบ/รัก/เกลียด เป็นต้น รู้แบบไม่ตัดสินว่าถูกผิดไปเรื่อย ๆ เราจะรับรู้หรือตระหนักรู้ได้ฉับไวมากขึ้น และเมื่อรู้ไวขึ้น เราก็จะฝึกจัดการอารมณ์และการกระทำได้มากขึ้นตามลำดับ สำหรับการรับรู้อารมณ์ผู้อื่น หรือสังคม
หากสนใจพัฒนาพนักงานและผู้นำในองค์กร ขอคำแนะนำเพิ่มเติมจาก Mentall Wellness Team ของใจฟู หรือเข้าร่วมกิจกรรม “Emotional Management” ล่าสุดได้ อ่านรายละเอียดเพิ่มเติมที่: ลิงค์รายละเอียด
ขอคำแนะนำ และสอบถามเพิ่มเติม Tel: 064-939-7416 | e-mail: info@nexephealth.com, www.jaifully.com
🟦 📌 add LINE OA @jaifull เพื่อขอรับคำปรึกษาส่วนตัว หรือเยี่ยมชมระบบให้คำปรึกษา
ติดตามใจฟู
- Facebook (Jaifull): https://www.facebook.com/jaifully
- LinkedIn (NEXEP Health): https://www.linkedin.com/company/nexep-health-solutions/
- ขอคำแนะนำ และสอบถามเพิ่มเติม Tel: 064-939-7416 | e-mail: info@nexephealth.com, www.jaifully.com
บทความอื่น ๆ
- รู้จักความฉลาดทางอารมณ์ 4 ส่วน กับองค์ประกอบด้านการจัดการอารมณ์ตนเอง | Emotional Intelligence (EQ/EI) EP.4
- รู้จักความฉลาดทางอารมณ์ 4 ส่วน ด้านการรู้อารมณ์ตนเองและผู้อื่น/สังคม | Emotional Intelligence (EQ/EI) EP.3
- รู้จักความฉลาดทางอารมณ์ 4 ส่วน Emotional Intelligence’ Quadrants | Emotional Intelligence (EQ/EI) EP.2
- รู้จักความฉลาดทางอารมณ์ ด้านความสำคัญต่อการพัฒนาตนเองและองค์กรอย่างไร | Emotional Intelligence (EQ/EI) EP.1
- จิตวิทยาผู้นำ ทำทีมให้เป็นทีม ด้วยการสร้างพื้นที่ปลอดภัย Psychological Safety for Team Building
References:
- https://www.forbes.com/councils/forbeshumanresourcescouncil/2023/07/18/the-importance-of-emotional-intelligence-at-work/
- https://www.indeed.com/career-advice/career-development/emotional-intelligence-importance
- https://en.wikipedia.org/wiki/Emotional_intelligence
- https://www.eiconsortium.org/
- https://positivepsychology.com/emotional-awareness/
- https://www.envisionunlimited.org/sites/default/files/2020-04/Emotional%20Awareness.pdf
- https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8395748/
- https://nobaproject.com/modules/emotional-intelligence
- Goleman, D. (1998). Working with emotional intelligence. New York: Bantam Books. Goleman, D., Boyatzis, R. & McKee, A. (2002). Primal Leadership: Realizing the Importance of Emotional Intelligence, Harvard Business School Press: Boston. Hughes, M. & Terrell, J.B. (2007). The Emotionally Intelligent Team. San Francisco: Jossey-Bass.